به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛روزنامه شرق در تحلیلی نوشت:روزهای قرمز بازار سرمایه ایران در دولت سیزدهم نه‌تنها ادامه پیدا کرده، بلکه به شرایط بحرانی هم رسیده است. این سقوط تاریخی در حالی است که شخص رئیس‌جمهور، چه در دوره تبلیغات انتخابات و چه پس از رسیدن به پاستور، همواره از حمایت از این بازار سخت می‌گفت؛ اما حالا نتیجه، صدای نزدیکان دولت را هم درآورده است. منتقدان می‌گویند نه‌تنها حمایتی از این بازار نمی‌شود، بلکه حتی شاخص نیز دستوری بالا و پایین می‌شود و معتقدند شاخص واقعی الان زیر یک میلیون واحد است. همین دیروز هم روند قرمزپوشی بورس ادامه پیدا کرد و شاخص مقاومت یک‌میلیون‌و ۳۰۰ هزار واحدی را از دست داد.
سقوط ۳۰ هزار واحدی شاخص بورس
شاخص کل بورس روز گذشته با بیش از ۳۰ هزار واحد سقوط، به کانال یک‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار واحد عقبگرد کرد. در توضیح این عقبگرد تاریخی، بد نیست بدانیم شاخص کل بورس دیروز با ۳۰هزارو ۵۴۰ واحد کاهش، تا رقم یک‌میلیون‌و ۲۷۵ هزار واحد سقوط کرد. شاخص کل با معیار هم‌وزن نیز هشت‌هزارو ۵۲ واحد کاهش یافت و رقم ۳۳۷هزارو ۳۱ واحد را ثبت کرد. معامله‌گران این بازار ۲۸۹ هزار معامله به ارزش ۲۶هزارو ۶۷۸ میلیارد ریال انجام دادند. فولاد مبارکه اصفهان، صنایع پتروشیمی خلیج فارس، معدنی و صنعتی گل‌گهر، ملی صنایع مس ایران، معدنی و صنعتی چادرملو، سرمایه‌گذاری غدیر و پتروشیمی پردیس نسبت به سایر نمادها بیشترین تأثیر منفی را روی بورس گذاشتند. در آن سوی بازار، سرمایه شاخص کل فرابورس نیز با ۲۲۰ واحد کاهش، تا رقم ۱۷هزارو ۶۵۶ واحد افت کرد. در این بازار ۱۲۸ هزار معامله انجام شد که ۱۳هزارو ۹۲۳ میلیارد ریال ارزش داشت. پتروشیمی زاگرس، فولاد هرمزگان جنوب، سنگ‌آهن گهرزمین، پتروشیمی تندگویان، پالایش نفت شیراز، سرمایه‌گذاری صباتأمین و گروه توسعه مالی مهر آیندگان نسبت به سایر نمادها بیشترین تأثیر منفی را روی فرابورس گذاشتند. در بازار روز گذشته، ۲۳۲ نماد در صف فروش در مقابل ۳۵ نماد در صف خرید قرار گرفتند. ارزش صف‌های فروش چهارهزارو ۸۴۹ و ارزش صف‌های خرید فقط ۹۳۷ میلیارد ریال بود.
ماجرای پویش «مجلس حامی بورس» چیست؟
این ریزش کم‌سابقه در حالی است که به‌تازگی خبر حمایت صد نماینده مجلس از بورس منتشر شد. خبرگزاری رسمی دولت دراین‌باره نوشته بود که در کنار رویکرد حمایتی دولت به بازار سرمایه، اخیرا پویشی با عنوان «مجلس حامی بورس» با محوریت تصویب بودجه برای حمایت از بورس آغاز به کار کرده و تاکنون بیش از صد نماینده مجلس از آن حمایت کرده‌اند. بر اساس این گزارش، با ارائه لایحه بودجه به مجلس، خوش‌بینی‌های زیادی در میان فعالان حاضر در بازار سرمایه درخصوص حمایت همه‌جانبه دولت سیزدهم از این بازار ایجاد شد که توانست زمینه‌ساز ایجاد روزهای مثبت در معاملات بورس باشد. ایرنا که صدای دولت را پوشش می‌دهد، در تحلیل خود نوشته بود: آنچه از بودجه سال آینده برداشت می‌شود، این است که دولت سیزدهم در نخستین لایحه بودجه خود توجهی ویژه به بازار سرمایه و شرکت‌های بورسی داشته است. نشانه‌های این توجه ویژه را می‌توان در کاهش مالیات پنج واحد درصدی برای اولین‌بار در دو دهه اخیر، تقویت صندوق تثبیت بازار سرمایه با منابعی حدود ۷۰ همتی و تثبیت فرمول بهره مالکانه معادن بخشی مشاهده کرد.
اختصاص ردیف بودجه برای صندوق توسعه و تثبیت بازار سرمایه و توجه به واریز منابع در صندوق تثبیت بازار سرمایه از مهم‌ترین نکات لایحه بودجه ۱۴۰۱ است که برای نخستین‌بار توسط دولت انجام شده و نشان‌دهنده نگاه مثبت آن به بازار سرمایه و نیز تلاش لازم برای بهبود روند معاملات این بازار است. اخذ مالیات از خودروهای لوکس و مسکن‌های گران‌قیمت، در کنار اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی افراد حقوقی، از دیگر نکات مثبت لایحه بودجه است که از نظر اکثر کارشناسان می‌تواند تأثیر شگرفی در ورود حجم گسترده‌ای از نقدینگی‌های مردم به این بازار، ایجاد روند صعودی شاخص بورس و تداوم آن داشته باشد.
همچنین موضوع اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی در لایحه بودجه مورد تأکید ویژه قرار گرفته است که به نظر می‌رسد اخذ مالیات از سپرده‌های افراد حقوقی، سبب تبدیل سپرده‌های بانکی این افراد به اوراق بدهی یا سهام شود و این موضوع به‌طور حتم به نفع بازار سرمایه خواهد بود.
اتفاق مهم دیگری که در لایحه بودجه سال آینده رخ خواهد داد، این است که نرخ ارز سنا و نیما به هم نزدیک می‌شود که این موضوع نیز رخداد بزرگی در افزایش سودآوری شرکت‌ها به شمار می‌رود. همچنین با آزادشدن قیمت‌های خوراک و سوخت در برخی صنایع، سایه سنگین قیمت‌گذاری دستوری نیز در سال آینده جدی‌تر برداشته می‌شود. تعیین سقف دو هزار تومانی برای نرخ سوخت صنایع بزرگ فولادی، پتروشیمی و پالایشگاهی ازجمله تصمیمات مهم و مؤثر دیگری است که حمایت فعالان بازار سرمایه را نیز به همراه داشته است. در کنار موارد یادشده، کاهش فروش اوراق بدهی از سوی دولت نیز ازجمله مباحث مورد توجه در بودجه است که رویکردی کاملا حمایتی از بازار سرمایه محسوب می‌شود. دولت سیزدهم در رویکردی حمایتی، کل فروش اوراق در سال آینده را ۸۸ همت در نظر گرفته است و در عین حال ۱۲۸ همت از اوراق گذشته را تسویه می‌کند که این به معنای خالص تزریق حدود ۴۰ هزار میلیارد تومانی به بازارهاست.
در کنار تلاش‌ها و رویکرد حمایتی دولت، نمایندگان مردم در خانه ملت نیز با پیگیری موضوعات مربوط به بازار سرمایه، در مسیر تقویت این بازار گام برداشته و به‌طور جدی در تلاش هستند. اخیرا پویشی با عنوان «مجلس حامی بورس» با محوریت تصویب بودجه برای حمایت از بورس آغاز به کار کرده تا با دعوت از نمایندگان مجلس برای ملحق‌شدن به آن، اطمینان خاطری را برای مردم فراهم کند که نمایندگان قانون بودجه ۱۴۰۱ را مبتنی بر حمایت از بازار سرمایه تصویب خواهند کرد.
اما این گزارش‌های حمایتی و همچنین تحلیل‌های رسمی، تاکنون نه‌تنها محقق نشده، بلکه در عمل بورس با ریزش‌های کم‌سابقه‌ای روبه‌رو است.
دلایل سقوط شاخص
درباره دلایل این سقوط موارد مختلفی مطرح می‌شود؛ از خروج سهامداران و پول حقیقی گرفته تا فروش اوراق از سوی دولت. برای مثال، عظیم ثابت، کارشناس بازار سرمایه، درباره دلایل این ریزش به ماجرای مذاکرات می‌پردازد: بیشترین علت ریزش بازار در این روزها، ناشی از حاکم‌شدن جو ترس از عدم حصول توافق و نیز کاهش قیمت سهام پالایشگاه‌ها در یکی، دو روز گذشته بود. ثابت با تأکید بر اینکه بازار از کمبود شدید نقدینگی رنج می‌برد که انعکاس آن در کاهش معنادار حجم معاملات قابل مشاهده است، می‌گوید: هنوز اخبار منفی تأثیرگذاری از روند مذاکرات نرسیده، ولی شرط احتیاط و ترس از احتمال تمدید یا شکست مذاکرات، افراد را وامی‌دارد در نقش فروشنده ظاهر شوند تا پس از روشن‌شدن ابعاد نشست‌ها، تصمیمات دقیق‌تری بگیرند. کمااینکه همچنان بحث شناسایی سودهای کوتاه‌مدت نیز مطرح بوده و شرایط بازار به‌گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند با کسب حداقل سود از بورس خارج شوند. کارشناسان دیگر البته به موارد دیگری مانند دخالت دولتی‌ها و همچنین نرخ بهره بانک‌ها نیز اشاره می‌کنند و معتقدند تاکنون حمایتی از بازار سرمایه صورت نگرفته است.
دنیای اقتصاد هم در تحلیل دیگری به واکاوی علل سقوط روز گذشته پرداخت و نوشت:
آیا سقوطی دیگر در راه است؟ جواب دادن به این سوال با ارائه یک پاسخ کوتاه و سرراست اندکی سخت است اما به طور خلاصه می‌توان اینطور گفت که هر شباهتی دلیل بر همسانی نیست. عقبگرد سراسیمه قیمت‌ها در بازار سهام طی روز گذشته بیش از آنکه مربوط به افزایش واهمه‌ای سراسری ناشی از افتادن در دام زیان بیشتر و بیشتر باشد، از این امر اثر می‌پذیرد که بازار تنها در یک روز با چند احتمال مهم روبه‌رو شده است. بنا بر این در حالی که فروش هیجانی رخ داده در میانه تابستان سال گذشته پاسخی به رشد افسار گسیخته قیمت‌ها در طول نیمه نخست آن سال و حتی سال قبل بود، افت قیمت در روز سه‌شنبه از عوامل دیگری نشات می‌گرفت. چراکه تا همین جای کار هم بازار از سقف تاریخی خود نزدیک به ۵۰درصد افت کرده و برخلاف ادعای روزهای اخیر رئیس سازمان بورس در برخی از نمادها شاهد افت تا ۸۰درصدی قیمت هستیم. در حال حاضر بسیاری در ناحیه زیان، سهامداری می‌کنند. میل به جبران زیان سبب شده تا نفروشند و حتی با افزایش تعداد معاملات خود به امید کسب سود، هر چه بیشتر در دام زیان گرفتار شوند. از این رو نمی‌توان فروش‌های جاری را صرفا دلیلی برای واکنش به فروش دیگر سهامداران یا واکنشی هیجانی دانست. اگرچه دام دامنه نوسان خود می‌تواند به عنوان یک عامل اثرگذار تحت هر شرایطی منجر به افزایش عرضه در بازار و حتی اشباع فروش شود.
ترس در صنایع بزرگ
با نگاهی دقیق‌تر به روند اخبار می‌توان دریافت که با وجود افت دسته جمعی قیمت‌ها در بازار سهام آنچه که سبب شد در این مدت شاهد بیشتر شدن عرضه در گروه‌های مختلف باشیم اخباری حول محور مذاکرات هسته‌ای و اجرایی شدن توافق ۲۵ ساله میان ایران و چین بود. در حالی که طی روزهای گذشته قیمت ارز به واسطه احتیاط بازارها به پیشواز قیمت توافق احتمالی رفته است، اعلام رسمی شروع اجرای توافق بلندمدت میان ایران و چین نیز سبب شده تا بورسی‌ها بیشتر نگران افت احتمالی دلار باشند. دلیل چنین مدعایی این است که انتظار می‌رود افزایش سرمایه‌گذاری خارجی که به موجب توافق یاد شده صورت خواهد گرفت بتواند ورود ارز به کشور را تسهیل کرده و از کمبود بیشتر آن در طول اجرای توافق تا حدی جلوگیری کند. با توجه به اینکه چنین توافقی ابعاد گسترده و گوناگونی دارد نمی‌توان به طور واضح از زمان‌بندی ورود ارز به کشور سخن گفت اما آنچه مسلم است افزایش سرمایه‌گذاری خارجی به‌خصوص در حوزه نفت و گاز و خودرو می‌تواند راه را برای تسهیل وضعیت ارزی و کاهش ریسک سیستماتیک (با فرض پایبندی طرف چینی به توافق) هموار کند. در کنار این بسیاری بر این باور هستند که دور جدید مذاکرات در وین راه را برای حصول توافقی در جهت تداوم برنامه صلح‌آمیز کشور هموار خواهد کرد. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به این مساله اشاره شد چنین امری می‌تواند به دلیل تاثیر بالای روانی خود بر بازارها موجب افت قیمت ارز در بازار شود. همین امر سبب شده تا بازار از مدت‌ها قبل با پرداختن به این لنگر ذهنی که توافق می‌تواند منجر به کاهش قیمت ارز و در نتیجه سود شرکت‌ها شود خود را قبل از هر نوع توافقی، برای آثار احتمالی آن در بازار سهام آماده کند. این در حالی است که افت قیمت دلار احتمالا به زیر محدوده فعلی سامانه نیما اگر هم رخ دهد به گفته کارشناسان چندان پایدار نخواهد بود. به هر روی تحولات رخ داده در روز گذشته سبب شد نمادهای بزرگ بازار، عملکردی منفی را از خود به نمایش بگذارند. بر این اساس بازار سهام روز گذشته را در حالی به اتمام رساند که نمادهای «فولاد»، «فارس» و «کگل» در کنار سایر نمادهای دلاری بازار تاثیر منفی قابل‌توجهی بر شاخص کل داشتند. آمار و ارقام معاملاتی این روز نشان از آن دارد که چهار گروه «محصولات شیمیایی»، «فلزات اساسی»، «بانک‌ها» و «کانه‌های فلزی» در روز گذشته بیشترین خروج پول حقیقی را از بازار سهام داشته‌اند و تقریبا رقمی نزدیک به کل پول خارج شده حقیقی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
چالش در نمادهای کوچک
اما در نمادهای کوچک نیز وضعیت مانند نمادهای بزرگ بازار بود. با این تفاوت که در نمادهای کوچک آنچه که توانست امید سرمایه‌گذاران به رشد قیمت‌ها را ناامید کند به ثمر ننشستن مساله حذف ارز ترجیحی در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی بود. بر این اساس آن‌طور که هاشم زارع به خبرنگاران گفت این کمیسیون در رابطه با ارز ترجیحی هنوز تصمیمی نگرفته است و مقرر شده کمیته‌ای بین مجلس و دولت برای این موضوع تشکیل شود. همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد برداشته شدن ارز یاد شده ضمن آنکه رانت بسیاری را از اقتصاد کشور حذف می‌کند می‌تواند در صنایع کوچک بازار نظیر غذایی، دارویی و زراعت تغییر جدی ایجاد کند. مضاف بر آنکه کاهش قیمت ارز در صنایع با تولید داخل می‌تواند قیمت مواد اولیه را با کاهش مواجه کند.
نظر شما